Phiên dịch là gì?

Phiên dịch là một hoạt động chuyển tải nội dung thông tin, ngữ nghĩa của một đoạn văn bản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác dưới dạng nói. Ngôn ngữ cần dịch được gọi là ngôn ngữ nguồn, ngôn ngữ cần được dịch đến gọi là ngôn ngữ đích, người dịch được gọi là phiên dịch viên.

1. Tính chất của hoạt động phiên dịch

Hoạt động phiên dịch sẽ là cầu nối để giúp những người không nói cùng một ngôn ngữ có thể hiểu được những gì mà người khác diễn đạt. Hay phiên dịch là đem thông tin được diễn đạt bằng ngôn ngữ diễn đạt lại bằng ngôn ngữ khác.

Dịch vụ phiên dịch có 2 hình thức: dịch nói và dịch viết. Dịch nói là sự chuyển đổi giữa 2 loại ngôn ngữ trong việc diễn đạt cùng một thông tin, dịch viết là sự chuyển đổi ngôn ngữ giữa 2 loại văn tự trong việc diễn đạt cùng một thông tin. Hai hình thức dịch này tuy khác nhau về hình thức, nhưng tính chất thì giống nhau.

Phiên dịch viên dịch nói giỏi thì cũng có thể đảm nhiệm thêm công việc dịch viết. Nếu người phiên dịch không có nền tảng dịch viết cũng như kiến thức ngữ pháp vững chắc thì rất khó để nâng cao kỹ năng dịch nói. Vì vậy, khi đào tạo phiên dịch viên, cần phải chú trọng việc huấn luyện dịch viết, bởi đây là một bàn đạp để phát triển kỹ năng dịch nói của chính phiên dịch viên.

2. Quá trình phiên dịch

Phiên dịch là quá trình nắm bắt ý tưởng để diễn đạt ý tưởng đó bằng một loại ngôn ngữ khác. Lấy  dịch viết làm ví dụ, khi dịch một bài văn, trước hết phiên dịch viên phải hiểu được văn bản gốc, sau đó mới dịch sang ngôn ngữ đích. Như vậy, rõ ràng rằng khả năng ngôn ngữ gốc là một tiền đề, là cơ sở để diễn đạt lại bằng ngôn ngữ đích.

Phiên dịch tiếng Anh là ngôn ngữ nguồn hay ngôn ngữ đích, bạn cần có một trình độ tiếng Anh cao và kiến thức sâu rộng. Có hiểu biết hết tiếng Anh thì phiên dịch viên mới có thể hoàn thành nhiệm vụ phiên dịch của mình được. 

 Trong quá trình phiên dịch, hiểu và diễn đạt là 2 quá trình hỗ trợ lẫn nhau. Hiểu chính xác nội dung mà diễn giả muốn nói đến thì phiên dịch viên mới có thể sử dụng các cấu trúc ngữ pháp phù hợp để diễn đạt đúng ý của diễn giả.

3. Kỹ năng cần có của phiên dịch viên

Công việc phiên dịch đòi hỏi phiên dịch viên có nhiều kỹ năng. Trước hết, đó là nền tảng kiến thức về ngôn ngữ của chính người dịch phải cao. Ngoài ra, bạn phải có một vốn sống phong phú, có tinh thần cầu thị, không ngừng học hỏi để trau dồi đạo đức, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, các kỹ năng bắt buộc phải có của một phiên dịch viên giỏi, bởi nếu như bất cẩn trong quá trình phiên dịch thì hậu quả sẽ rất khó kiểm soát được.

Ví dụ hoạt động phiên dịch tiếng Anh sang tiếng Việt, phiên dịch viên cần phải giỏi cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt. Tiếng Anh kém sẽ ảnh hưởng đến khả năng diễn đạt và khả năng hiểu nội dung của chính phiên dịch viên.

4. Nhiệm vụ của môn phiên dịch

Phiên dịch là một môn học rèn luyện kỹ năng - kỹ xảo cho sinh viên. Tương tự như các môn học rèn luyện kỹ năng - kỹ xảo khác, kỹ năng - kỹ xảo trong phiên dịch có được là nhờ vào quá trình luyện tập. Đương nhiên, từ cơ sở thực tiễn đó, người ta quy nạp thành một số lý luận, dùng nó để hướng dẫn thực tiễn và giúp cho quá trình luyện tập của sinh viên đạt hiệu quả.